این مقاله به بررسی متنی و منبع شناختی یک روایت تفسیری می‌پردازد که نخستین بار در دو تفسیر التبیان و مجمع البیان به نقل از امام باقر علیه السلام آمده است. مؤلف نشان می‌دهد که مأخذ شیخ طوسی در نقل این روایت، المصابیح فی تفسیر القرآن تألیف ابوالقاسم حسین بن علی معروف به وزیر مغربی (370ـ418 ق) بوده است. وزیر مغربی این سخن را به نحوی مبهم به «ابوجعفر» نسبت می‌دهد؛ اما این روایت نه در هیچ‌یک از منابع حدیثی و تفسیری شیعه پیش از وزیر مغربی آمده، و نه در مهم‌ترین منابع تفسیر مأثور اهل سنت چون ابوجعفر طبری و ابن‌ابی‌حاتم رازی ثبت شده است. مقاله‌ی حاضر می‌کوشد ردّ پای این نقل و روایات مشابه را در منابع تفسیری و روایی کهن بجوید و نشان دهد که وزیر مغربی روایات تفسیری متعددی از تفسیر کلبی (م. 146 ق) را در اثر خود نقل کرده و تمامی آن‌ها را به ابوجعفر یعنی امام باقر علیه‌السلام نسبت داده است. این روایات تقریباً همگی به نقل قصص، اسباب نزول، و تعیین مبهمات، اعلام و اماکن قرآنی مربوطند. روش بحث در این مقاله تحلیل سندی نیست، بلکه ترکیبی از دو روش تحلیل متن و تحلیل منبع است.

انتشار یافته در: پژوهش‌های قرآن و حدیث (مقالات و بررسی‌ها)، سال 44، ش 2، پاييز و زمستان 1390.