ابوالبرکات علی بن الحسین الحسینی معروف به ابوالبرکات جوری و ابوالبرکات علوی، از عالمان مهم شیعه در قرن چهارم و ربع اول قرن پنجم هجری در نیشابور بوده است. با آنکه وی شیعۀ امامی اثناعشری و از عالمان و ادیبان خراسان به‌شمار می‌آمده، و شیخ صدوق (م ۳۸۱ ق) در سال ۳۶۷ هجری در شهر مشهد، أمالی خود را بر وی املا کرده، شگفت است که نجاشی و شیخ طوسی هیچ یک در کتب رجالی خود از او نام نبرده‌اند. این امر چه بسا می‌تواند به سبب معاصرت آنان باشد، و نیز نشان می‌دهد ابوالبرکات بر خلاف بسیاری از خراسانیان و اهل ری، به بغداد سفر نکرده و در آنجا شناخته شده نبوده است. دیگر کتاب‌های رجالی شیعه تا عصر صفویه نیز از ابوالبرکات نامی به میان نیاورده‌اند. تنها ابن داود حلی در رجال خود، هنگام ذکر طریق خود به کتب شیخ صدوق، نام ابوالبرکات را ذکر می‌کند. با این همه، وجود نسخه‌ای سی پاره از قرآن در کتابخانۀ آستان قدس رضوی به خط و وقف نامۀ ابوالبرکات در ماه رمضان ۴۲۱ هجری، خود به تنهایی می‌تواند اهمیت و ارزش پژوهش درباب این نسخه و کاتب و واقف آن را برجسته سازد، چه رسد که کاتب و واقف این اثر از عالمان، شاعران، و محدثان کهن شیعه در قرن چهارم و پنجم هجری بوده و این نسخۀ قرآنی هم از نادرترین نمونه دست‌نوشته‌های قرآنی شیعیان به شمار می‌آید. تحقیق در جوانب مختلف این نسخۀ سی پارۀ قرآنی و کاتب و واقف شیعی آن، علاوه بر افزودن اطلاعات ما از احوال و آثار عالمان گمنام شیعه، می‌تواند جوانب مهمی از تاریخ قرآن نویسی شیعیان و اهل سنت در ایران طی سده‌های چهارم و پنجم هجری را آشکار کند و از این راه، پرتوی تازه بر شناخت تاریخ کتابت، رسم، علامت گذاری، و سیر تحول قرائات قرآنی بیفکند.




انتشار یافته در مجلۀ آینۀ پژوهش، سال سی و یکم، ش ۳، شمارۀ پیاپی ۱۸۳، مرداد و شهریور ۱۳۹۹، ص ۱۲۱ـ۱۷۰.