اَلْبْ اَرْسَلان، یا الپ ارسلان، محمد بن چغری بیك داوود بن میكائیل بن سلجوق بن دُقاق (محرم ۴۲۰ــ ربیع‌الاول ۴۶۵ ق)، دومین سلطان از خاندان سلجوقی، ملقب به عضدالدوله، تاج‌الملة، یمین امیرالمؤمنین و ابوشجاع است. نام خود را پس از اسلام آوردن به محمد تغییر داد، و لقب الب ارسلان (در ترکی به معنای: شیر شجاع) را به سبب شجاعت و جنگاوری به او دادند. او پس از عمویش، طغرل...
پنجشنبه ۳۰ بهمن ۱۳۹۹ ساعت ۶:۳۸
نسخۀ 4289 در موزۀ ملی ایران به خط کوفی یکی از قرآنهای مهم در تاریخ کتابت در ایران در قرن سوم است. برای معرفی کامل این نسخه این یادداشت را ببینید:
kariminia.kateban.com/post/4679
این نسخه تا همین چند وقت پیش، 158 برگ داشته، و برگ شماری آن را ظاهراً شادروان مهدی بیانی در هنگام برگزاری نمایشگاه قرآنی در سال 1327 شمسی انجام داده است. اکنون اما دو برگ آن مفقود است: یکی برگ 128 (حاوی آیات 4ـ6...
جمعه ۱۹ دي ۱۳۹۹ ساعت ۶:۵۶
مجمع البیان تألیف ابوعلی الفضل بن الحسن الطبرسی (متوفای 548 ق) پس از کتاب التبیان شیخ طوسی (متوفای 460 ق)، مهم‌ترین وبانفوذترین اثر تفسیری شیعه در 10 قرن گذشته بوده است. نسخه‌های زیادی از مجمع البیان در کتابخانه‌های ایران و جهان باقی مانده است. از حدود قرن دهم هجری کتابت نسخه‌های مجمع البیان در ایران بیشتر رواج یافت. اغلب نسخه‌هایی که اکنون در اختیار داریم،...
شنبه ۶ دي ۱۳۹۹ ساعت ۳:۲۰
چکیده
نسخۀ 4289 در موزۀ ملی ایران در اصل قرآنی 14 پاره بر روی پوست از قرن سوم هجری بوده که برخلاف دیگر نسخه‌های کهن کوفی، احتمالاً کاتبی ایرانی داشته است. مقالۀ حاضر با بررسی جوانب مختلف این نسخه، می‌کوشد سه هدف جداگانه را تأمین کند.
نخست بیان ویژگی‌های کلی این نسخۀ کوفی مهم از قرن سوم هجری و تفاوت آن با دیگر نمونه‌های کوفی 7 سطری در قرن سوم، همراه با ارائه...
پنجشنبه ۱۳ آذر ۱۳۹۹ ساعت ۱۹:۰۰
در کتابخانۀ آستان قدس رضوی، نسخه‌ای از قرآن یافتم که در سال 605 هجری قمری به فرمان امیری از سلجوقیان در خراسان فراهم آمده است. این قرآن در ده پاره تدوین یافته، اما تاکنون تنها هفت پارۀ آن را در کتابخانه یافته‌ام (شماره های 11296 تا 11302). این ترجمۀ فارسی به جهت تاریخ‌دار بودن، منبعی مهم در تاریخ زبان فارسی به شمار می‌آید، اما گویا هیچ یک از این هفت جزء قرآنی در تألیف...
پنجشنبه ۱۳ آذر ۱۳۹۹ ساعت ۹:۳۹
ابوالفضل محمد بن حسین بیهقی (370ـ456 ق) مورخ و دیوان نویس بزرگ دربار غزنوی را نمی‌توان از شاگردان ابوالبرکات حسینی قلمداد کرد، اما ماجرایی که ثعالبی (م 429 ق) و ابن‌فندق بیهقی (م قرن ششم) آن را ذکر کرده‌اند، نشان می‌دهد که میان ابوالبرکات حسینی و ابوالفضل بیهقی رابطۀ دوستی خاصی برقرار بوده است. وقتی در زمستان سال 401 قمری، نزدیک به 70 برف سنگین در نیشابور و اطراف آن...
جمعه ۳۰ آبان ۱۳۹۹ ساعت ۹:۱۲
ابوالبرکات علی بن الحسین الحسینی یکی از عالمان و ادیبان مهم شیعه در قرن چهارم و ربع اول قرن پنجم هجری در خراسان بوده است. از زادگاه و تاریخ حیات وی اطلاعات زیادی در دست نیست، اما جستجو در منابع تاریخی نشان می‌دهد که وی شیعۀ امامی اثناعشری، از عالمان و ادیبان خراسان، و ساکن نیشابور بوده است. علاوه بر ذکر نام و اشعارش در آثار ابومنصور ثعالبی (متوفای 429 ق)، و ذکر نامش...
شنبه ۲۴ آبان ۱۳۹۹ ساعت ۳:۰۷
نسخۀ قرآن به شمارۀ 4129، مورَّخ 583 هجری در کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی (تهران)، درواقع حاوی یکی از تفاسیر مهم شیعی است که تاکنون ناشناخته باقی مانده است. در برخورد اولیه با این نسخه، ظاهر آن را متفاوت از سایر نسخه‌های قرآنی می‌یابیم، اما در حقیقت، این نسخه را باید اثری مرکب از متن قرآن، اختلاف قرائات عشرة، و تفسیر قرآن به شمار آورد، هرچند فهرست نویس کتابخانه، آن را...
پنجشنبه ۵ تير ۱۳۹۹ ساعت ۱۱:۵۶
بررسی قرآنی از قرن ششم در کتابخانۀ آستان قدس رضوی، و پارۀ جدا شده از آن در کتابخانۀ...
پنجشنبه ۵ تير ۱۳۹۹ ساعت ۱۱:۲۷
این مقاله به معرفی و تحلیل نسخه‌ای از قرآن همراه با ترجمۀ فارسی می‌پردازد که در ربیع الآخر سال 546 هجری به دست ابوالفخر زعفرانی احتمالاً در ری کتابت شده است. در قیاس با سایر آثار مشابه، این نسخه را باید کهن‌ترین قرآن کامل، تاریخ‌دار و مترجَم فارسی دانست که اکنون به دست ما رسیده است. این نسخه اکنون در موزۀ رضا عباسی در تهران نگهداری می‌شود، اما نسخه‌ای دیگر به...
يكشنبه ۲۵ خرداد ۱۳۹۹ ساعت ۴:۵۰
(تمهيدٌ في تاريخ التفسير الشيعي)
هذه المقالة هي عبارة عن جهد بذلناه في موضوع تاريخ التفسير الشيعي، علماً بأنّ هذا النوع من التحقيق لا يرمي إلى بيان صحّة أو عدم صحّة النظريّات المختلفة في علم التفسير، وذلك مثله مثل ما يقوم به بقية مؤرّخي سائر العلوم، هذا من جانب، ومن جانب آخر فإنّنا نرى في بيان تاريخ أيّ علم من العلوم أنّ يد التحقيق لا تستطيع أن تبيّن للقارىء...
شنبه ۲۴ خرداد ۱۳۹۹ ساعت ۱۰:۵۴
إنّ العلاقة بين تفاسير الشيعة قديماً وبين تفسير الطبري إنّما هو موضوع قلّما قد بُحث في الأوساط العلمية رغم أهمّيته الكبيرة، وسأسعى في هذاالمقال المختصر ــ جهد الإمكان ــ أن أخطو الخُطوات الأولى في هذا المضمار، وإنّ مقالتي هذه تبحث أوّلا عن المصادر والأبحاث والروايات الشيعية في تفسير الطبري، ثمّ تتطرّق إلى التأثير المباشر أو غير المباشر لتفسيرالطبري على...
شنبه ۲۴ خرداد ۱۳۹۹ ساعت ۱۰:۴۲
إنّ أقدم المصادر الكلامية والحديثية والتفسيرية لعلماء المسلمين في القرون الأولى قلّما بيّنت نظريّة واضحة في مجال وجوه إعجاز القرآن، في حين شهد مطلع القرن الخامس تبلور هذه النظرية بشكل واف وكامل في مصنّفات محقّقي تلك الحقبة مثل الباقلاّني، القاضي عبد الجبّار والشريف المرتضى. إنّ غياب مثل هذه الأبحاث من جانب وبزوغ كمٍّ هائل من الأبحاث القرآنية الأخرى في...
شنبه ۲۴ خرداد ۱۳۹۹ ساعت ۱۰:۰۸
یکی از مهم‌ترین وجوه پیوند و تبادل میان تفاسیر شیعه و سنی، روایات تفسیری ائمه علیهم السلام و نقل آن در تفاسیر اهل سنت است. نقطۀ مقابل این رویکرد را نقل روایات صحابه و تابعین در تفاسیر شیعه را می‌توان دانست که در تفاسیر کهن شیعه به‌کلی غائب است اما پس از شیخ طوسی به امری رایج ــ جز در میان اخباریان ــ تبدیل می‌شود. توجه به این امر در دوره‌های مختلف تاریخ تفسیر...
دوشنبه ۱۹ خرداد ۱۳۹۹ ساعت ۹:۴۶
از زندگی و آثار ابونعیم احمد بن حمزة البیهقی، دانشمند گرانقدر شیعی در قرن ششم متاسفانه اطلاع چندانی در اختیار نداریم. هیچ‌یک از فهرست نویسان و معاصران وی چون منتجب الدین رازی، و عبدالجلیل قزوینی رازی از او نام نیاوده‌اند. اندک اطلاعات کنونی ما از او و استادانش برآمده از نسخه‌ای خطی به شمارۀ 218ط در کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی است که چاپ عکسی آن را مرکز نشر میراث...
شنبه ۱۰ خرداد ۱۳۹۹ ساعت ۹:۵۴
نمایش ایمیل به مخاطبین
نمایش نظر در سایت
جناب آقای دکتر کریمی نیا
ضمن عرض تبریک به جنابعالی بابت ارائه مقالات ارزشمند و ارزنده تان
توفیق نصیب بنده حقیر بود تا مسئولیت انجام پروژه بازآفرینی و احیاء رسم الخط و قرآنهای منسوب به ائمه اطهار علیهم السلام در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی را عهده دار باشم که حاصل آن ارائه 8 قلم منتسب به ائمه معصومین علیهم السلام بوده است که با همین قلمها کل قرآن منتسب به 7 امام معصوم بازآفرینی شده اند
انشاءالله به زودی دو قرآن منسوب به امام هادی و امام حسن عسکری علیهما السلام نیز که در کاخ گلستان و موزه حرم حضرت معصومه موجود هستند نیز به این مجموعه اضافه خواهد شد
راهنمایی و ارائه نظرات حضرتعالی میتواند چراغ راه این حقیر در این مسیر باشد
با تشکر
حمید رابعی