نسخۀ قرآن به شمارۀ 4129، مورَّخ 583 هجری در کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی (تهران)، درواقع حاوی یکی از تفاسیر مهم شیعی است که تاکنون ناشناخته باقی مانده است. در برخورد اولیه با این نسخه، ظاهر آن را متفاوت از سایر نسخه‌های قرآنی می‌یابیم، اما در حقیقت، این نسخه را باید اثری مرکب از متن قرآن، اختلاف قرائات عشرة، و تفسیر قرآن به شمار آورد، هرچند فهرست نویس کتابخانه، آن را...
پنجشنبه ۵ تير ۱۳۹۹ ساعت ۱۱:۵۶
بررسی قرآنی از قرن ششم در کتابخانۀ آستان قدس رضوی، و پارۀ جدا شده از آن در کتابخانۀ...
پنجشنبه ۵ تير ۱۳۹۹ ساعت ۱۱:۲۷
این مقاله به معرفی و تحلیل نسخه‌ای از قرآن همراه با ترجمۀ فارسی می‌پردازد که در ربیع الآخر سال 546 هجری به دست ابوالفخر زعفرانی احتمالاً در ری کتابت شده است. در قیاس با سایر آثار مشابه، این نسخه را باید کهن‌ترین قرآن کامل، تاریخ‌دار و مترجَم فارسی دانست که اکنون به دست ما رسیده است. این نسخه اکنون در موزۀ رضا عباسی در تهران نگهداری می‌شود، اما نسخه‌ای دیگر به...
يكشنبه ۲۵ خرداد ۱۳۹۹ ساعت ۴:۵۰
(تمهيدٌ في تاريخ التفسير الشيعي)
هذه المقالة هي عبارة عن جهد بذلناه في موضوع تاريخ التفسير الشيعي، علماً بأنّ هذا النوع من التحقيق لا يرمي إلى بيان صحّة أو عدم صحّة النظريّات المختلفة في علم التفسير، وذلك مثله مثل ما يقوم به بقية مؤرّخي سائر العلوم، هذا من جانب، ومن جانب آخر فإنّنا نرى في بيان تاريخ أيّ علم من العلوم أنّ يد التحقيق لا تستطيع أن تبيّن للقارىء...
شنبه ۲۴ خرداد ۱۳۹۹ ساعت ۱۰:۵۴
إنّ العلاقة بين تفاسير الشيعة قديماً وبين تفسير الطبري إنّما هو موضوع قلّما قد بُحث في الأوساط العلمية رغم أهمّيته الكبيرة، وسأسعى في هذاالمقال المختصر ــ جهد الإمكان ــ أن أخطو الخُطوات الأولى في هذا المضمار، وإنّ مقالتي هذه تبحث أوّلا عن المصادر والأبحاث والروايات الشيعية في تفسير الطبري، ثمّ تتطرّق إلى التأثير المباشر أو غير المباشر لتفسيرالطبري على...
شنبه ۲۴ خرداد ۱۳۹۹ ساعت ۱۰:۴۲
إنّ أقدم المصادر الكلامية والحديثية والتفسيرية لعلماء المسلمين في القرون الأولى قلّما بيّنت نظريّة واضحة في مجال وجوه إعجاز القرآن، في حين شهد مطلع القرن الخامس تبلور هذه النظرية بشكل واف وكامل في مصنّفات محقّقي تلك الحقبة مثل الباقلاّني، القاضي عبد الجبّار والشريف المرتضى. إنّ غياب مثل هذه الأبحاث من جانب وبزوغ كمٍّ هائل من الأبحاث القرآنية الأخرى في...
شنبه ۲۴ خرداد ۱۳۹۹ ساعت ۱۰:۰۸
یکی از مهم‌ترین وجوه پیوند و تبادل میان تفاسیر شیعه و سنی، روایات تفسیری ائمه علیهم السلام و نقل آن در تفاسیر اهل سنت است. نقطۀ مقابل این رویکرد را نقل روایات صحابه و تابعین در تفاسیر شیعه را می‌توان دانست که در تفاسیر کهن شیعه به‌کلی غائب است اما پس از شیخ طوسی به امری رایج ــ جز در میان اخباریان ــ تبدیل می‌شود. توجه به این امر در دوره‌های مختلف تاریخ تفسیر...
دوشنبه ۱۹ خرداد ۱۳۹۹ ساعت ۹:۴۶
از زندگی و آثار ابونعیم احمد بن حمزة البیهقی، دانشمند گرانقدر شیعی در قرن ششم متاسفانه اطلاع چندانی در اختیار نداریم. هیچ‌یک از فهرست نویسان و معاصران وی چون منتجب الدین رازی، و عبدالجلیل قزوینی رازی از او نام نیاوده‌اند. اندک اطلاعات کنونی ما از او و استادانش برآمده از نسخه‌ای خطی به شمارۀ 218ط در کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی است که چاپ عکسی آن را مرکز نشر میراث...
شنبه ۱۰ خرداد ۱۳۹۹ ساعت ۹:۵۴
Abdur Raheem Kidwai, Bibliography of the Translations of the Meanings of the Glorious Quran into English: 1641–2002: A Critical Study. Al-Madinah al-Munawwarah: King Fahd Quran Printing Complex, 2007. xxix+474pp. ISBN: 9960–9669–1–7.
عبدالرحیم قدوائی، کتاب‌شناسی ترجمه‌های معانی قرآن مجید به انگلیسی: 1641ـ2002: بررسی انتقادی، مدینه: مجمع ملک فهد لطباعة القرآن، 2007. xxix+474ص. شابک: 9960966917.
این کتاب مروری است بر تمام ترجمه‌های کامل قرآن به زبان انگلیسی در فاصلۀ...
جمعه ۹ خرداد ۱۳۹۹ ساعت ۷:۵۲
این مقاله به معرفی نسخه‌ای از قرآن به خط محقَّق می‌پردازد که در سال 687 هجری/ 1288 میلادی در شهر آمل (شمال ایران) کتابت شده است. کاتب نسخه محمد بن ابراهیم الحدادی الطبری الآملی در انجامۀ آن نوشته است که قرآن را در خانقاه متعلق به صوفی معروف، ابوالعباس قصاب آملی: احمد بن محمد بن عبدالکریم طبری (زنده در قرن چهارم هجری/ دهم میلادی) کتابت کرده است. این نسخه که تا یکی دو دهۀ...
جمعه ۹ خرداد ۱۳۹۹ ساعت ۷:۳۵
قرآن سی پاره به تصحیح احمد خیقانی در سال 292 هجری قطعا در ایران قدیم کتابت شده است (در این باره، اینجا را ببیند). هر جزء آن حاوی حدودا 50 تا 55 پوست برگه بوده است. با این حساب، کل این نسخه بایست حدودا 1500 تا 1600 برگ می‌داشته است. اما شگفتی بزرگ این است که تاکنون هیچ برگه‌ای از آن در موزه ها و کتابخانه های ایران یافت نشده است. حدود 220 برگ آن در قالب 4 جزء قرآن در کتابخانه...
سه شنبه ۶ خرداد ۱۳۹۹ ساعت ۵:۲۱
کهن‌ترین دست‌نویس فارسی که تا کنون شناخته شده، نسخه‌ای از کتاب الابنیة عن حقایق الأدویة متعلق به سال 447 هجری است؛ اما در میان نسخه‌های قرآنی قدیم‌تر، گاه یادداشت‌هایی می‌توان یافت که اطلاعات ما را در خصوص فارسی‌نویسی ایرانیان به زمانی بسیار قدیم‌تر می‌برد. یکی از این اسناد، مجموعه یادداشت‌های خَیقانی یا خایقانی (از اهالی طوس خراسان) به فارسی در تاریخ 292...
سه شنبه ۶ خرداد ۱۳۹۹ ساعت ۵:۱۰
سامانۀ جامع رسم المصحف (http://quranrasm.ir) به همت پژوهشگران مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی ایران اخیراً راه‌اندازی شده است. این سامانه در درجۀ نخست کمک می‌کند که پژوهشگر قرآنی، رسم هر کلمۀ خاص را در 26 مصحف معروف یا کمتر شناخته شده در ایران ببیند. این مصاحف عبارتند از: امیری 1، امیری 2، مدینه 1، مدینه 2، قدرغه لی، امین رشدی، حامدالامدی، حافظ عثمان، ورش مغاربه، ورش...
سه شنبه ۶ خرداد ۱۳۹۹ ساعت ۵:۰۱
گاه این سوال صحیح مطرح بوده است و کسانی نیز چنین پرسیده‌اند که چرا و چگونه وزیر مغربی (370ـ418 ق) به کسی که اصلاً او را ندیده، گفته است: "شیخنا". همچنان که در جای دیگر در همین سایت کاتبان (اینجا و اینجا) توضیح داده ام، به گمان من این کار در رفتار وزیر مغربی امری عادی است. یک جا گفته است شیخنا ابوعبدالله رحمه الله و در جای دیگر، گفته است: روی ابوعبدالله محمد بن ابراهیم....
سه شنبه ۶ خرداد ۱۳۹۹ ساعت ۳:۴۵
در خصوص پیوند وزیر مغربی و جد مادری‌اش، کاتب نعمانی، در چند جای رساله‌ام توضیحاتی آورده و نمونۀ این منقولات را به صورت کامل‌تر در سایت کاتبان قرار داده‌ام. (برای نمونه، اینجا را ببینید) روشن است که وزیر مغربی در 370 به دنیا آمده و نعمانی در 360 رحلت کرده است. لذا این دو تن نمی‌توانسته‌اند یکدیگر را ملاقات کرده باشند. منتها نکته‌هایی دیگر را درباب روش نقل و...
سه شنبه ۶ خرداد ۱۳۹۹ ساعت ۳:۳۹
نمایش ایمیل به مخاطبین
نمایش نظر در سایت
جناب آقای دکتر کریمی نیا
ضمن عرض تبریک به جنابعالی بابت ارائه مقالات ارزشمند و ارزنده تان
توفیق نصیب بنده حقیر بود تا مسئولیت انجام پروژه بازآفرینی و احیاء رسم الخط و قرآنهای منسوب به ائمه اطهار علیهم السلام در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی را عهده دار باشم که حاصل آن ارائه 8 قلم منتسب به ائمه معصومین علیهم السلام بوده است که با همین قلمها کل قرآن منتسب به 7 امام معصوم بازآفرینی شده اند
انشاءالله به زودی دو قرآن منسوب به امام هادی و امام حسن عسکری علیهما السلام نیز که در کاخ گلستان و موزه حرم حضرت معصومه موجود هستند نیز به این مجموعه اضافه خواهد شد
راهنمایی و ارائه نظرات حضرتعالی میتواند چراغ راه این حقیر در این مسیر باشد
با تشکر
حمید رابعی