تفسیر قرآن خواجه عبداللّه انصاری همچون بسیاری از تفاسیر خراسانی کهن (تفسیر کمبریج، تفسیر سورآبادی، تفسیر بصائر یمینی، تاج التراجم اثر شاهفور اسفراینی) در چهار پاره تدوین شده است. در این تقسیم، قرآن به چهار پاره ۱) از فاتحه تا انعام، ۲) اعراف تا کهف، ۳) مریم تا صافات، ۴) ص تا ناس تقسیم می‌شود. با کشف دو نسخۀ ترکیه و نجف، اکنون تنها به رُبع چهارم، یعنی تفسیر سوره‌های صاد تا ناس دست یافته‌ایم. گفتنی است متنی که شادروان آیت الله زادۀ شیرازی بر اساس نسخۀ امامی ساروی با عنوان بخشی از تفسیری کهن به پارسی (تهران، ۱۳۷۵) منتشر ساخته است، حاوی پارۀ دوم یعنی از اعراف تا کهف است؛ گو اینکه بخشی از اوراق آغاز و انجام آن افتاده است.



اگرچه دو نسخۀ ترکیه و نجف و نیز نسخۀ امامی ساروی (بخشی از تفسیری کهن به پارسی) همگی پاره‌هایی از تفسیر خواجه عبداللّه‌اند، میان دو نسخۀ نخست و نسخۀ اخیر (امامی ساروی) تفاوتی بسیار مهم هست. در هر سه نسخه، عبارات فارسی و عربی به صورت مزجی و درهم تنیده است؛ اما در نسخه‌های ترکیه و نجف، عبارات فارسی تنها مربوط به ترجمۀ فارسی آیات قرآن است و جملات عربی صرفاً حاوی توضیحات تفسیری خواجه عبداللّه است؛ در مقابل در نسخۀ امامی ساروی، علاوه بر ترجمۀ فارسی آیات، بخش زیادی از توضیحات مفسر در بیان لغت و اعراب و تاریخ و مانند آن به فارسی بیان شده است، به گونه‌ای که اغلب به سختی می‌توان ترجمۀ خالص فارسی آیات را از توضیحات فارسی مفسّر در بیان و شرح آیات تفکیک کرد. این امر نشان می‌دهد که از تفسیر خواجه عبداللّه انصاری دست کم دو تقریر نزدیک به هم (یکی با رویکرد بیشتر فارسی و دیگری با متن بیشتر عربی) وجود داشته و چه بسا میبدی به این هر دو آنها دسترسی داشته و در کار خود آنها را ترکیب کرده و در بسط و تفصیل آن، از سایر تفاسیر معروف در خراسان چون الکشف والبیان ثعلبی بهره گرفته است.




دو نسخۀ ترکیه و نجف تصویر بسیار دقیق‌تری از ترجمه و تفسیر خواجه عبداللّه به ما می‌دهند. مفسر هر آیه یا جمله را از جهات مختلف لغوی، نحوی، قَرائی، تاریخی و مانند آن، با زبان عربی توضیح می‌دهد، و در لابلای توضیحات خود یک یا چند ترجمۀ محتمل فارسی از آن آیه یا جمله را بیان می‌کند. از آنجا که در تقریر دیگر، یعنی نسخۀ امامی ساروی (بخشی از تفسیری کهن به پارسی) بسیاری از توضیحات تفسیری خواجه عبداللّه، به زبان فارسی ذکر شده، تفکیک ترجمۀ خالص آیات به فارسی از تفسیر آیات دشوار است.