احمد بن السهروردی قره قوشی بکری، مشهور به احمد سهروردی (۶۵۴-۷۴۱ ه.ق) و ملقب به شیخزاده، خوشنویس برجستۀ دورۀ ایلخانی است که بیشتر عمر خود را در بغداد گذرانده است. اندک نسخههای باقی مانده از کتابت قرآن وی نشان از مهارت فوق العادۀ وی در کتابت انواع خطوط اسلامی دارد، تا آنجا که وی را یاقوت ثانی خواندهاند. معروفترین نسخههای بجا مانده از قرآنهای وی را در کتابخانۀ چستربیتی، دابلین (ش Is1467)، و موزۀ هنرهای ترک و اسلام، استانبول (ش 486) میتوان یافت. همچنین پارههای مختلف یک قرآن او در سی جزء جداگانه در جاهای مختلف، از جمله در موزۀ ملی ایران (به شمارههای 3532، 3533، 3548، و 3550)، کتابخانۀ چستربیتی، موزۀ توپقاپی در استانبول، موزۀ متروپلیتن در نیویورک نگهداری میشود. تاکنون تکیۀ تمام محققان تاریخ هنر اسلامی برای شناسایی هنر احمد سهروردی مبتنی بر همین آثار بوده که انتساب برخی از آنها (مثلاً Is1467 در کتابخانۀ چستربیتی) هم محل شک و شبهه است.
از قرنها پیش، اما نسخهای از قرآن به کتابت احمد بن السهروردی وقف آستانۀ مقدسۀ امام علی علیه السلام در نجف شده که تاکنون پژوهشگران خوشنویسی و تاریخ هنر اسلامی به آن توجه نکردهاند. این نسخه حاوی نیمۀ دوم قرآن (آغاز جزء شانزدهم تا انتهای قرآن) است. به خط محقق در برگ هایی در اندازۀ 39.5*26 سانتی متر در 762 برگ در 5 سطر کتابت شده است. تاریخ کتابت نسخه سال 726 هجری، و محل کتابت احتمالا بغداد بوده است. از نیمۀ نخست این قرآن اکنون اطلاعی ندارم.
این نسخه از قرآن احمد بن السهروردی را بعدها بر حرم امیرالمؤمنین علیه السلام در نجف اشرف وقف کردهاند. واقف فردی است به نام خواجه الغ بیک بن مولانا قاسم بن مولانا شمس الدین محمد شش کیلانی المشهور بکافی که ثواب عمل خود را به برادر مرحومش، علی اهدا کرده است. وی در جای جای نسخه، عبارت «وقف آستانۀ حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام» را نوشته و وقفنامۀ کامل خود را علاوه بر برگ نخست در جاهای دیگر از جمله در آغاز سورۀ مریم (ص 14) نیز تکرار کرده است.
متن وقف نامه که در تصویر زیر دیده میشود چنین است:
وقف کرد خواجه الغ بیک بن مولانا قاسم
بن مولانا شمس الدین محمد شش کیلانی المشهور بکافی
این پانزده جزو کلام الله را از نصف آخر بر روضۀ
مقدس مطهر امیرالمؤمنین علی علیه الصلوة والسلام
و هزینه کرد و بخشید ثواب آن را برادر مرحوم خود
مولانا اخی علی که هر کس که تلاوة کند او را هم بفاتحۀ
نایحه یاد کند و واقف هم داخل ثواب ثواب شد
واین وقف بشرط آن شده که آستانۀ
متبرکه گذارند که مردم تلاوة نمایند
از قرنها پیش، اما نسخهای از قرآن به کتابت احمد بن السهروردی وقف آستانۀ مقدسۀ امام علی علیه السلام در نجف شده که تاکنون پژوهشگران خوشنویسی و تاریخ هنر اسلامی به آن توجه نکردهاند. این نسخه حاوی نیمۀ دوم قرآن (آغاز جزء شانزدهم تا انتهای قرآن) است. به خط محقق در برگ هایی در اندازۀ 39.5*26 سانتی متر در 762 برگ در 5 سطر کتابت شده است. تاریخ کتابت نسخه سال 726 هجری، و محل کتابت احتمالا بغداد بوده است. از نیمۀ نخست این قرآن اکنون اطلاعی ندارم.
این نسخه از قرآن احمد بن السهروردی را بعدها بر حرم امیرالمؤمنین علیه السلام در نجف اشرف وقف کردهاند. واقف فردی است به نام خواجه الغ بیک بن مولانا قاسم بن مولانا شمس الدین محمد شش کیلانی المشهور بکافی که ثواب عمل خود را به برادر مرحومش، علی اهدا کرده است. وی در جای جای نسخه، عبارت «وقف آستانۀ حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام» را نوشته و وقفنامۀ کامل خود را علاوه بر برگ نخست در جاهای دیگر از جمله در آغاز سورۀ مریم (ص 14) نیز تکرار کرده است.
متن وقف نامه که در تصویر زیر دیده میشود چنین است:
وقف کرد خواجه الغ بیک بن مولانا قاسم
بن مولانا شمس الدین محمد شش کیلانی المشهور بکافی
این پانزده جزو کلام الله را از نصف آخر بر روضۀ
مقدس مطهر امیرالمؤمنین علی علیه الصلوة والسلام
و هزینه کرد و بخشید ثواب آن را برادر مرحوم خود
مولانا اخی علی که هر کس که تلاوة کند او را هم بفاتحۀ
نایحه یاد کند و واقف هم داخل ثواب ثواب شد
واین وقف بشرط آن شده که آستانۀ
متبرکه گذارند که مردم تلاوة نمایند
جمعه ۲۶ ارديبهشت ۱۳۹۹ ساعت ۲:۰۵